Jajka – co wiesz o nich? Ciekawostki i fakty
Od zarania dziejów jajka stanowiły jeden z głównych składników pożywienia człowieka. W latach 70. XX wieku popadły jednak w niełaskę, ponieważ z powodu cholesterolu zawartego w żółtku oskarżono je o przyczynianie się do powstawania choroby wieńcowej, miażdżycy, nadciśnienia tętniczego, otyłości, cukrzycy i innych. chorób. Jednak dzięki najnowszym badaniom odzyskały swoje dobre imię i powróciły na nasze stoły. Nie oznacza to jednak, że można je spożywać bez ograniczeń.
Jajka – co o nich wiesz?
Jak wszyscy wiemy, jajko to produkt spożywczy, dostarczający organizmowi łatwo przyswajalnego białka. Jaja mogą być spożywane na surowo (kogel-mogel) lub w formie przetworzonej. Można je przyrządzać na wiele sposobów – na miękko, omlet, na twardo, sadzone, smażone, w koszulce. Stanowią niezbędny składnik wielu potraw i wypieków. Przygotowuje się z nich omlety, jajecznicę, faszeruje się je, smaży z nich naleśniki, gotuje makarony, robi pasty do chleba, farsze i sałatki. Żółtka jaj są podstawowym składnikiem majonezów, kremów, ciast i deserów. W kuchni można również korzystać z jajek przepiórczych (w sprzedaży dostępne są jaja świeże i marynowane), kaczych, gęsich oraz strusich.
Wartości odżywcze jaj
Jajko stanowi najlepiej przyswajalne źródło pełnowartościowego białka. Naukowcy uznali je za wzorcowe, ponieważ zawiera ono wszystkie niezbędne aminokwasy i to w odpowiednich proporcjach (wśród nich znajdują się również te, których organizm nie potrafi sam wyprodukować). W 1965 r. WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) ogłosiła białko jaj jako wzór, służący do mierzenia proporcji aminokwasów w produktach. Jaja są sycące, a jednocześnie mają mało kalorii – jedno jajko dostarcza zaledwie 75 kcal energii. Okazuje się, że jajo, oprócz białka zawiera również lecytynę i witaminy, takie, jak: A, D, E, K, tiaminę, ryboflawinę, niacynę, B6, B12 oraz kwas foliowy. Jest także źródłem minerałów – fosforu, żelaza, wapnia, potasu, magnezu, sodu, cynku i selenu. W jajku znajdują się ponadto nienasycone kwasy tłuszczowe oraz cholesterol.
Korzyści, jakie wynikają z jedzenia jaj
Jajka poprawiają wzrok i chronią przed chorobami oczu. Żółtko zawiera luteinę oraz beta-karoten, które chronią oczy przed szkodliwym działaniem promieniowania UV, zapobiegają zwyrodnieniu plamki żółtej oraz poprawiają widzenie. Jajka łagodzą objawy kaca, ponieważ zawierają cysteinę – aminokwas, który przyspiesza usuwanie toksyn z organizmu. Jedzenie jajek dostarcza niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 oraz omega-6, których organizm ludzki nie potrafi syntetyzować.
Ciekawostki
Nie każdy wie, że:
- żółtko jajka zawiera więcej białek niż białko,
- jajka zakwaszają organizm, dlatego zaleca się łączyć je ze szczypiorkiem, sałatą lub pomidorem, które mają właściwości zasadowe,
- najbardziej lekkostrawną częścią jajka jest białko, dlatego można je podawać osobom będącym na diecie lekkostrawnej,
- jaja przepiórcze zawierają więcej wielonienasyconych kwasów tłuszczowych i mniej cholesterolu, ale są trzykrotnie mniejsze od kurzych. Jajko na miękko gotuje się przez 1 minutę, a na twardo przez 3 minuty,
- jajo strusie waży ok. 1,5 kg, aby je ugotować na twardo potrzeba 2,5 godziny. Żeby je rozbić, należy użyć młotka.
Najzdrowsze jajka
Wartość odżywcza jajka i jego smak zależą przede wszystkim od warunków hodowli kur i sposobu ich odżywiania. Najzdrowsze są jaja wiejskie, pochodzące od kur żyjących w naturalnych warunkach (tzw. wolnogrzebiących), dokarmianych pszenicą. Pochodzące od nich jajka zawierają o ok. 30% mniej cholesterolu niż jaja z fermy. Najsmaczniejsze są jajka pochodzące od starej polskiej rasy kur – zielononóżek kuropatwianych,. W sklepach można kupić jaja „light”, które zawierają mniej tłuszczu, a więcej witamin i kwasów omega-3. Otrzymuje się je, stosując u niosek odpowiednią paszę beztłuszczową, z dodatkiem witamin i glonów.
Czy jaja naprawdę podwyższają poziom cholesterolu?
Prawdą jest, że 100 g jajek zawiera 372 mg cholesterolu. Oprócz niego jednak występuje szereg witamin, minerałów oraz lecytyna i kwasy nienasycone. Działają one korzystnie na stosunek frakcji HDL do LDL. Badania wykazały, że zawarte w jajach kwasy omega-3 skutecznie neutralizują szkodliwe działanie cholesterolu. Więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronie http://lchfdieta.pl/jajka-lchf-7-mitow-na-temat-jajek/.
Według Światowej Organizacji Zdrowia zdrowa osoba dorosła może zjeść ok. 10 jaj tygodniowo, natomiast białko można spożywać w większej ilości. Podczas stosowania diet odchudzających (np. Dukana, kopenhaska), warto wprowadzić do menu jajka, ponieważ są one bogate w składniki odżywcze, a przy tym pozostają mało kaloryczne.
